Dlaczego ludzie dobrowolnie zamykają się w ciemności?

W świecie pełnym ekranów, powiadomień, ciągłego szumu i manipulacji medialnych, coraz więcej osób szuka radykalnego spokoju. Jedną z najbardziej unikalnych i niezwykłych form wyciszenia są tzw. Dark Retreats (Odosobnienia w Ciemności) — wielodniowe pobyty w absolutnej ciemności. Dla jednych to forma zaawansowanej medytacji, dla innych – duchowa podróż albo reset i uspokojenie układu nerwowego.

Ale czy ciemność naprawdę może leczyć, inspirować i transformować?
Sprawdziliśmy, co mówi nauka i ci, którzy odważyli się na ten krok.

​

1️. Głębokie wyciszenie układu nerwowego

Ciemność to najprostszy sposób, by „wyłączyć bodźce”. W ciągu kilku godzin spada aktywność układu współczulnego, obniża się tętno i napięcie mięśni. Umysł zdesperowany brakiem danych ze zmysłów wchodzi do Twojego wnętrza. Jeżeli mu pozwolisz znajdzie tam pokłady ciszy i spokoju.
Badania (REST, 2024) pokazują: już 60 minut w ciemności i ciszy obniża poziom lęku i kortyzolu oraz zwiększa poczucie relaksu.

​

2️. Regeneracja rytmu dobowego i poprawa snu

Brak światła, zwłaszcza niebieskiego, pozwala organizmowi naturalnie wydzielać melatoninę i naprawić rozregulowany zegar biologiczny. Po 4-5 dobach w ciemności następuje zauważalna poprawa higieny snu. Śnienie staje się wyraziste i łatwiejsze do zapamiętania.
W badaniach klinicznych (Henriksen 2016; Scott 2021) wieczorna „ciemność terapeutyczna” poprawiała sen i stabilizowała nastrój nawet u osób z CHAD.

​

3️. Reset emocjonalny – głęboka introspekcja

W ciemności „nic nie odciąga uwagi” — wszystkie emocje, wspomnienia i myśli wypływają na powierzchnię. Uczestnicy retreatów opisują to jako „emocjonalny detoks” i „wewnętrzne oczyszczenie”, porównywalne do tygodni psychoterapii. Często pojawia się spontaniczne przebaczenie, ulga i klarowność emocjonalna.

​

4️. Rozbudzenie kreatywności i intuicji

W ciemności mózg sam zaczyna „produkować obrazy” — to naturalna aktywność wizualna kory wzrokowej bez bodźców. Uczestnicy opisują wizje, pomysły artystyczne, rozwiązania problemów, które „pojawiły się same”.
To potwierdza mechanizm tzw. default mode network — sieci mózgowej aktywnej podczas twórczego myślenia.

​

5️. Zwiększona uważność i obecność

Po kilku godzinach bez światła drobne dźwięki, zapachy i odczucia ciała stają się niezwykle intensywne. To wzmacnia „mikrouważność” – świadomość ciała, oddechu, emocji.
W badaniu Czub & Malůš (2024) uczestnicy po kilkudniowym retreatcie mieli istotny wzrost uważności (według skali FFMQ-SF).

​

6️. Bezpieczne „zmienione stany świadomości”

Bez substancji psychodelicznych można doświadczać stanów transowych, poczucia jedności czy „rozpuszczenia ego”. Uczestnicy, którzy deklarowali wcześniejsze doświadczenia z użyciem substancji psychoaktywnych, raportują duże zbieżności i podobieństwa w odczuciach i wizjach do tych, jakie uzyskali w ciemności.
Ciemność wywołuje subtelniejsze formy tych stanów (Scientific Reports 2024) – większość uczestników opisuje je jako głęboko relaksujące i pozytywne.

​

7️. Odbudowa relacji z ciałem

Przy braku lustra, telefonu i bodźców wizualnych zanika automatyczna ocena wyglądu.
W badaniach klinicznych (EClinicalMedicine 2023, REST w anoreksji) – po serii sesji ciemnych flotacji spadło niezadowolenie z ciała i napięcie związane z samooceną. Sesje w ciemności wspierają procesy leczenia dysfunkcji samooceny i akceptacji różnych niedoskonałości ciała.

​

8️. Naturalna detoksykacja od technologii i dopaminy

Kilka dni bez ekranów i mediów społecznościowych działa jak „twardy reset” układu nagrody.
Po wyjściu wiele osób mówi, że telefon i światło ekranu wydają się „rażąco głośne”, a umysł – spokojniejszy. To odczucie utrzymuje się przez tygodnie, podobnie jak po cyfrowym detoksie.

​

9️. Doświadczenie duchowe / transcendencja

Dla wielu osób (Buddyzm, Taoizm, Tybet, Hinduizm) ciemność to „laboratorium duchowej przemiany”. Uczestnicy opisują uczucie jedności, miłości, wglądu w naturę istnienia.
Andrew Holecek mówi: „To medytacja na sterydach — potężne, ale wymagające narzędzie duchowe.”

​

10. Nowa perspektywa na życie po wyjściu z ciemności

Prawie wszyscy uczestnicy mówią o „efekcie odrodzenia”: światło wydaje się piękniejsze, kolory bardziej żywe, dźwięki intensywniejsze. Czują w sobie wcześniej nie dostrzeganą miłą wdzięczność za piękno, jakie ich otacza.
Mózg po okresie ciemności reaguje na światło i bodźce z nową wrażliwością — to neurobiologiczny reset percepcji. Psychologowie nazywają to „efektem odnowienia sensorycznego”.

 

Źródła:

• Henriksen et al. Bipolar Disorders, 2016 – RCT: ciemność (BB-glasses) redukuje objawy lękowe.

• Scott et al. Sleep Medicine, 2024 – „blue-depleted wards” poprawiają rytm i sen.

• Hruby et al. Scientific Reports, 2024 – flotacja indukuje relaks i zmienione stany świadomości.

• Windred et al. PNAS, 2024 – jasne noce ↔ wyższa śmiertelność (znaczenie ciemności nocą).

• Czub & Malůš, 2024 – wzrost uważności po retreatach w ciemności.

• Holecek, A. – „Benefits of Dark Retreat” (Korzyści odosobnień w ciemności), (2023).

• WIRED, Days-Long ‘Dark Retreats’ Are the Newest Spiritual Conquest for Tech Elites (2025).